تـــــقــوای دل

  فسق چیست و فاسق کیست؟

درباره معنای فسق گفته اند که فسق، در اصل به معنای خروج هسته خرما از پوست خود می باشد. این که به شخصی فاسق می گویند به سبب آن است که همانند خرما پوست خویش را می اندازد و باطن زشت خویش را آشکار می کند. این واژه درباره انسان در حقیقت بیانگر خروج گنهکار از مدار اطاعت و بندگی خداست که با گناه خود حریم و حصار فرمان الهی را شکسته و در نتیجه بدون قلعه و حفاظ مانده است. بررسی ها نشان می دهد که این واژه و مشتقات آن 54 بار در قرآن به کار رفته است.

امیرمومنان(علیه السلام) به نقل از پیامبر(صلی الله علیه وآله)فرمود: هرگاه فاسقی بر مردم آقایی کند و زعیم قوم خوارترین آنان باشد و مرد گناهکار گرامی داشته شود پس باید منتظر بلا بود.

فسق، عمل و رفتار نابهنجاری است که زمینه ساز بسیاری از گناهان و اعمال ضداخلاقی و دینی می باشد. از این برخی ها آن را از دیگر واژگانی که شباهت معنایی به این واژه دارد، جامع تر دانسته اند؛ زیرا خروج شخص از مدار اطاعت و بندگی خداوند انسان را به سوی انواع و اقسام نافرمانی ها می کشاند. در این باره تفسیر نمونه ذیل آیه 49 سوره انعام می گوید: فسق، معنای وسیعی دارد و هرگونه نافرمانی و خروج از راه و رسم بندگی خدا حتی کفر را شامل می شود.

در تمامی کتاب ها و فرهنگ نامه های عربی، فسق را به معنای خروج از اطاعت، دین و استقامت معنا کرده اند. به این معنا که واژه فسق در جایی به کار می رود که چیزی از مسیر درست و راستین خود خارج شده و به سوی فساد و تباهی گرایش یافته باشد. بر این اساس خروج از اطاعت خدا، قانون، حقیقت و مانند آن، معنای دقیق فسق می باشد. شخص فاسق با رفتار ضداستقامت و راستین خویش، چهره زشت معصیت و تباهکاری خویش را آشکار می کند.

چنان که گفته شد، فسق می تواند به معنی هرگونه خروج از وضعیت صحیح و مطلوب چیزی باشد. به این معنا که اگر چیزی به سوی فساد و نقص گرایش یافت، در حقیقت فسق ورزیده است. بر این اساس هر گناه، خطا، ترک حق و حقیقت، خروج از استقامت، خروج از طاعت و اطاعت به شرط آن که آشکار باشد، به معنای فسق شمرده می شود.

اگر بخواهیم برای این واژه معادلی ارائه دهیم شاید بتوان گفت که پرده دری بهترین واژه در زبان فارسی است؛ زیرا این معنا همانند افتادن پوست خرما و کنار رفتن پرده ای است که بر آن افتاده است. بنابراین کسی که فسق می ورزد نسبت به اصول اخلاقی و قانونی پرده دری روا می دارد و زشتی های اعمال خویش را بی هیچ پوششی، آشکار می سازد.

در مورد کسانى که طبق قانون الهى داورى و قضاوت نمى ‏کنند:

«و مَن لم یحکم بما اَنزلَ اللّه فَاولئک هم الفاسقون»

البته عده ای فسق را به معنای خروج از اطاعت خداوند با ارتکاب گناهان بزرگ دانسته اند و گفته اند کسی که به سوی معاصی و گناه کشش دارد و در انجام و گسترش آن تلاش می کند انسان فاجر است. البته این تفاوت از سوی همگان پذیرفته نشده است.

برخی دیگر گفته اند که فسق با ترک واجبات و ارتکاب محرمات تحقق می یابد و کسی که مکروهی را انجام دهد و یا مستحبی را ترک کند، فاسق نامیده نمی شود. برخی دیگر نیز کفر و ظلم و گناه را از مصادیق فسق دانسته اند.

ادامه دارد ...