تـــــقــوای دل

خبر، خبر، حرف و باز هم حرف. شاید بتوان کلید واژه عصر جدید را «حرف» انتخاب کرد. عصری که در آن پرگویی باب است و از هر سو صدایی توسط رسانه ای بلند است که «بگویید و بگویید.»

اگر تا همین چند ده سال پیش تصور اینکه هر فردی بتواند به طور برای خود رسانه ای داشته باشد امری محال و دور از ذهن بود، اما امروز با وجود انواع رسانه ها و شبکه های اجتماعی هر فرد می تواند حتی کوچکترین اتفاق شخصی اش را نیز در معرض دید میلیونها فرد قرار دهد.

در این عصر که آن را عصر اطلاعات می نامند، شاید خودمان را عالم تر و آگاه تر از هر دوره ای بدانیم، عصری که در آن آنقدر مطالب و اطلاعات وجود دارد که کارشناسان رسانه، برایش واژه «اضافه بار اطلاعاتی» را استفاده می کنند. شاید بپرسیم که این اضافه بار اطلاعاتی بالاخره خوب است یا بد؟

شاید در نگاه اول این مسئله که ما برای هر موضوعی که علاقه مندیم، به ده ها و صدها و هزاران صفحه اطلاعات دسترسی داشته باشیم برایمان جذاب باشد، اما مسئله ای که در این شرایط بروز می کند همین موضوع زیادی اطلاعات است. علمای رسانه این ماجرا را از این جهت منفی می دانند که معتقدند، اثر روانی این موضوع که ما بسیاری از اطلاعات را در لحظه از دست می دهیم، بر روی افراد تاثیر منفی می گذارد و همواره احساس از دست دادن فرصتها را دارند.  به خودتان موقعی که کانال تلویزیون دستتان است دقت کنید، مدام در حال بالا و پایین کردن شبکه ها هستید بلکه، برنامه دلخواهتان را بیابید و بعد از تمام شدن آن برنامه، یا به محض اینکه بین آن تبلیغی پخش شود، دکمه های کنترل را در جستجوی برنامه ای دیگر فشار می دهید. این رفتار ناشی از همان چیزی نگرانی ناخودآگاه ما در از دست دادن اطلاعات دیگر است.

نکتۀ دیگری که در خصوص این اضافه بار اطلاعاتی که مثل باران هر روز بر سرمان می ریزد و معمولا هم چتری در مقابلش نداریم نیاز به اندیشیدن است.

 اگر پای کلام کسانی که پا به سن گذاشته اند بنشینید، حتی اگر سواد آنچنانی هم نداشته باشند متوجه می شوید که روی ابیات و اشعار و احادیث تسلط بسیار دارند و معمولا بعد از شنیدن سخنانشان معتقدیم که انسانهایی به مراتب آگاه تر و عالم تر از بسیاری از افرادی هستند که می شناسیم. نکته ای که در این ماجرا وجود دارد این است که این افراد شاید در طول زندگیشان بیش از 20 یا سی جلد کتاب هم نخوانده باشند، اما همان میزانی را که خوانده اند با دقت و تأمل همراه بوده است، تا جایی که روی محتوای آن کاملا مسلط هستند.

زیادی اطلاعات در این روزها امکان تامل و تعقل روی بسیاری از مطالب را از ما گرفته است و از سوی دیگر میل به تکرار کردن همین اطلاعاتی که ناقص دریافت کرده ایم، باعث شده است تا با مجموعه ای از اطلاعات روبه رو باشیم که معمولا هیچ یک کامل و جامع نیستند.

شاید در اسلام روی کمتر موضوعی مثل لزوم سکوت اختیار کردن و تامل اینقدر تاکید شده باشد. تا جایی که امام صادق «ع»  از پدرانش، از امیر مؤمنان نقل می کنند: همه نیکی ها در سه خصلت جمع آمده است: نظر و سکوت و کلام. پس هر نظرى که در آن عبرتى و درسى نباشد سهو است. و هر سکوتى که در آن اندیشه‏اى نباشد غفلت است. و هر کلامى که در آن یادى از خدا نباشد بیهوده است. خوشا به حال کسى که نظر کردنش عبرت و آموختن باشد، و خاموشیش اندیشیدن، و سخن گفتنش ذکر خدا. (1)

 برای ما همین نکته باید جای تأمل باشد. زندگی ما در عصر پرگویی شاید بهترین بهانه است تا در جستجوی خلوتی باشیم برای تأمل در خصوص آن چیزهایی که باید درباره شان بیندیشیم و  چه تفکری عالمانه تر و آگاهانه تر از اینکه دنبال کشف رحمتی باشیم که امام علی (ع) وعده اش را داده اند: «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجا قرار گرفته است و به سوی کجا می رود.»

1-      «خصال» 1/ 98.به نقل از الحیاة، ج 1، ص 717

مریم محبی/موعود