تـــــقــوای دل

آدم (ع) وقتی از درخت ممنوعه خورد، و با خدا مخالفت کرد، بعد از آن متوجه خلاف خود شد و اقرار کرد که او و همسرش اشتباه کرده اند . و به خدا عرض کردند: « ربنا ظلمنا انفسنا...» ( خدایا ما دو نفر بر خود ظلم کرده ایم اگر لطف و بزرگواری تو ما را نبخشد، قطعاً از زیان کاران خواهیم بود.)1

چرا آدم با این که گناه کرد طرد نشد؟

علت بدبختی و بد فرجامی شیطان 5 چیز است در حالی که همان ها باعث خوش بختی حضرت آدم شد.

خویش را مجرم و مجرم گو مترس                   تا نـدزدد از تـو آن استاد درس

از پدر آموز ای روشـــــن جبـــــین                   ربنا گفـت و ظلمنا پیش از این

نه بهانه کرد و نه تزویر ساخــــــت                  نه لوای مکر و حیلت برفراخت

اما شیطان به گناهان خود اعتراف نکرد و خود را مجرم و گناهکار نمی دانست، و همین باعث بیچارگی او شد.

آدم پس از این که خلاف کرد متوجه آن شد ، در برابر خدای خود اظهار پشیمانی و ندامت کرد و با عجز و التماس عذر خواهی کرد، از خداوند مهربان طلب عفو و مغفرت نمود.ولی شیطان با خودبینی تمام خود را هرگز مقصر نشمرد. آدم وقتی پرونده ی خود را سیاه دید، به فکر جبران ان گناه افتاد و سالها با شکسته نفسی و خضوع کامل توبه کرد.

آدم در خالی که خلاف مرتکب شده بود، از رحمت خدا مأیوس نشد و دویست سال در حالت تضرع و زاری بود تا خداوند توبه اش را پذیرفت. ولی شیطان پس از انجام سرکشی اش از رحمت خدا نا امید شد و همین یاس و ناامیدی بزرگ ترین گناهی بود که او مرتکب شد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: « لا تایئسوا من رحمة الله ...» ( از رحمتم خدا ناامید مباش که کسی از رحمنت خدا ناامید نمی شود مگر کافران.)2

شبهه های شیطان:

پس از این که خداوند ابلیس را از بهشت بیرون راند، فرشتگان او را (ابلیس) سرزنش کردند که چرا از سجده کردن سرباز زدی؟ شیطان در پاسخ به سوال آنها سوالات دیگری مطرح کرد که به آنها می پردازیم:

1-چرا خداوند مرا خلق کرد در حالی که می دانست مخلوقاتش را آسوده نخواهم گذاشت؟

پاسخ: حکمت خداوند متعال به این صورت است که هر موجودی که امکان موجود شدن را داشته باشد را بیافریند حتی اگر آن موجود بعداً موجود پلیدی شود و پاک باقی نماند. لازم به ذکر است که شیطان نیز از ابتدا موجودی پلید نبود بلکه، کفر و خودبینی او سبب ش به این چاه ضلالت بیفتد. همانطور که خداوند در مورد شیطان می فرماید :« این که شیطان می گوید تو را می پرستم و غیر تو را سجده نمی کنم، دروغ می گوید. زیرا از اول عبادت و بندگی او خالص نبود و همه ی آن عبادات، ظاهری بوده است»

2-چرا خداوند من را به شناخت و اطاعت خود وادار می کند مگر نه اینکه به آن نیازی ندارد؟

پاسخ: هدف از خلقت تمام موجودات، این است که به واسطه ی اطاعت و بندگی و شناخت خدا، از نفس حیوانی دور و پاک و خالص گردند. این که خداوند انسانها را به هدف خلقت آفریده ولی انسانها و موجودات گناه می کنند با هم در تضاد نیستند.

باران که در لطافت طبعش خلاف نیست            در باغ لاله روید و در شوره زار خس

اما این گفته ی او که خداوند نیازی به عبادات او ندارد کاملاً صحیح است.

3-چرا خداوند به من امر کرد که به انسان سجده کنم حکمت و فایده آن چه بود؟

 پاسخ: اولاً سزاوار بود، او کمی فکر می کرد و می فهمید که خداوند کار بی حکمت نمی کند و هرجند ما ندانیم در تمامی کارهایش حکمتی است.

ثانیاً خداوند همه ی اهل آسمان را  به سجده فرمان داد. شیطان هم معتقد بود که جزو آنهاست پس وقتی دستور خدا را سرپیچی کرد لیاقتش لعنت بود.

ثالثاً: دستورهای شرعی برای آزمایش بندگان، به نمایش گذاشتن میزان اطاعت آنهاست چه از جهت نیکی و چه از جهت بدی در دل انها اثر دارند.  و نیز برای اینکه حجت را برای آنها تمام کند.

4-چرا خداوند منافقین و مشرکین و  کفار را عذاب می کند و از دار رحمت و کرامت خود دور می کن؟

پاسخ: عذاب در روز قیامت از غضب و انتقام گرفتن خداوند نیست؛ زیرا از شان خداوند به دور است که برای بنده ضعیف خود غضب کند و بخواهد از او انتقام بگیرد. بلکه عذاب ها از آثار تبعات گناه است مثل کسی که در خوردن چیزی افراط کند و نتیجه ی آن دل درد است.  پس می توان گفت خداوند کسی را عذاب نمی کند

نحوه ی وسوسه ی شیطان

شیطان به دوستان خود و پیروانشان وحی می کنند! وحی در اصل همان صدای مخفی و مرموز و احیاناً تاثیرهای ناآگاهانه است. قبلاً هم گفته ایم که شیاطین با وسوسه به فریب انسان ها می پردازند.3

پس تاثیر شیطان در وجود انسان یک نوع تاثیر خفی و پنهانی است بطوری که انسان خیال می کند این فکر نظر و رای، فکر و نظر و رای خود اوست!!

شیطان را از این جهت خناس می گویند که خود را مخفی می کند و مخفیانه کارهایش را انجام می دهد. کلمه هم به معنی انقباض و بازگشت و پنهان شدن است. شیطان هم موقعی که نام خداوند منقبض می شود. در حدیث آمده است: شیطان پیوسته بندگان خداوند را وسوسه می کند اما هنگامی که آنها خدا را یاد کنند، برمی گردد.4

گفتیم که شیطان و شیاطین جنی و انسی با انواع و اقسام حیله ها و توجیه ها و برهان تراشی  و مصلحت نمایی ها سعی می کنند انسان را از راه به در کرده و به تخریب و انحراف او بپردازد.

آیا تا به حال شده است که شما نخواهید به یک موضوع مضر و انحرافی فکر کنید اما مثل اینکه یک نفر زیر دل ذهن شما نشسته است و هر چه شما می خواهید به آن موضوع نیندیشید می بینید که او دوباره ذهن شما را متوجه همان موضوع انحرافی و افکار وابسته به آن می نماید؟

آیا شده ایت در اثر موضوعی ساده مثل تنه زدن کسی به شما به خشم بیایید به وطوری که درگیر شوید و اینکار منجر به نزاع شود؟؟ آیا شده که فقط تفریحات و علایق خودتان را در نظر بگیرید و دیگران را در نظر نیاورید؟

و بسیاری موارد دیگر...

تقاضاهای شیطان و آدم (ع) از خدا:

پیامبر اکرم (ص) فرمودند که وقتی شیطان از بهشت رانده شد و به زمین آمد به خدا گفت من در زمین نیازهایی دارم که باید برآورده شود تا زنده بمانم. خطاب رسید حاجات تو چیست؟ گفت:

من نیاز به جای نشستن دارم؛ خطاب شد: بازارها، کوچه ها، خیابانها و مغازه ها بنشین (که مردم را به کم فروشی و گران فروشی و رشوه و ریا و نگاه به نوامیس و دروغ و خیانت و ... می کشانی)

عرض کرد: غذا می خواهم؛ خطاب رسید: غذای تو را در سفره هایی قرار دادم که موقع غذا خوردن از انها بسم الله گفته نمی شود.

عرض کرد: نیاز به نوشیدنی دارم؛ خطاب رسید: شراب و هر چیز مست کننده ای نوشابه ی توست.

عرض کرد: برای من صدا و اذان قرار بده! ندا آمد: اذان تو موسیقی و موذن تو کسانی که آلات موسیقی را می نوازند.

عرض کرد: برای من سخنی قرار بده! خطاب رسید: حدیث و سخن تو دروغ است!

و اما حضرت آدم (ع) وقتی دید شیطان از خدا تقاهایی کرد عرض رد:

« خدایا درخواستهای شیطان را برای برخورد با من و اولادم بود برآوردی! پس به من و فرزندانم چیزی عنایت فرما تا بتوانم در مقابل مکر و حیله های شیطان خودمان را حفظ کنیم!»

خداوند فرمود: شیطان خواست تو هم بخواه!

آدم عرض کرد: من خیر و صلاح فرزندانم را از تو می خواهم. تو خود دانا و بزرگواری هرچه صلاح می دانی بریا ما قرار بده.

خداوند فرمود:

ای آدم! برای تو و فرزندانت چیزی قرار دادم که در مقابل شیطان حفظ شوید

اول: هرگاه تو و فرزندانت قصد گناهی کردید و آنرا انجام ندهید، گناهی برایتان نوشته نمی شود.

دوم: هرگاه گناهی کردید، هفت ساعت به شما مهلت می دهم اگر به فکر افتادید و توبه کردید، بریا شما گناهی نوشته نمی شود. اما اگر بعد از 7 ساعت توبه نکردید، برایتان گناه نوشته خواهد شد.

سوم: اگر قصد بندگی و کار خوب کنید ولی موفق به آن کار نشوید برای شما یک ثواب نوشته می شود.

چهارم: اگر قصد کار خیری کردید ولی موفق به انجام آن شدید، ده حسنه، و ثواب برایتان می نویسم.

آدم گفت : پروردگارا! فضل و کرم تو زیاد است. آنرا به من و فرزندانم زیاد گردان و ما را مورد لطف و رحمت خودت قرار بده.

خطاب شد:

ای آدم!  برای فرزندانت قرار دادم. اگر گناه و معصیتی کردند و بعد پشیمان شدند و استغفار کردند گناهان شان را بیامرزم.  هرگاه تا قیامت از تو فرزندی زاده شود، و دین دار و خداشناس باشد، در برابر هر یک از فرزندانت، ملکی از ملائکه را در مقابل فرزندان شیطان قرار می دهم، تا او را از شر شیطان و اولادش حفظ کند

 آدم فرمود: خدایا لطف و کرمت را بر ما زیاد کن!

خداوند متعال پاسخ داد: آدم! توبه را برای ایشان قرار دادم و تا روح در بدن دارند و هنوز به سینه و گلویشان نرسیده اگر استغفار کنند می پذیرم.

ای آدم!  اگر باز هم گناهانی باقی ماند یا فراموش کردند توبه کنند در قیات همه ی گناهانشان را می بخشم.

و اینبار حضرت آدم راضی گشت و شکر خدا را گفت...  

پی نوشت:

1. اعراف/23

2. یوسف/12

3. تفسیر المیزان/ج1/ص 574

4. لسان العرب/ ماده ی خنس

منبع: عصیانگر/ عباسعلی کامرانیان. با تصرف