تـــــقــوای دل

احتمالاً شما هم مانند بسیاری از ایرانیان مهربان، عبارات «قربانت [بروم]»، «الهی بمیرم!»، «مخلصیم»، «فدایت بشوم» و عبارات محبت آمیز دیگری از این دست، در جملات خود به کار می برید. البته، احتمال بسیاری دارد که در زمان گفتن این عبارات چیزی مثل «برای من بسیار عزیزی» مد نظرتان باشد و لزوماً علاقه ای به مردن برای طرف مقابل تان را نداشته باشید.

از این فراتر، زمانی است که در ادعیه و زیارات مختلف، عبارت «بابی انت و امی» (پدر و مادرم به فدایت) و یا «بابی انت و امی و مالی و اهلی» (پدر و مادر و مال و خانواده ات به فدایت) را خطاب به معصومین (علیهم السلام) بخوانید بدون آنکه بدانید با به کار بردن این عبارت، به بیان اعتقادات خودتان می پردازید و این – لا اقل در ادعیه و زیارات- یک تعارف ساده به حساب نمی آید.

در تاریخ، افراد بسیار کمی جان خود و خانواده شان را برای بهترین مردان عالم، به خطر انداخته اند. مثال و نمونه ی واقعی این سخن، حضرت علی، امیرالمؤمنین (علیه السلام) بودند که در شب لیلة المبیت، در بستر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) خوابیدند تا هجرت ایشان، با خطر کمتری همراه باشد.

این شب سرنوشت ساز، یعنی شب هجرت رسول گرامی اسلام (ص) به مدینه، خداوند آیه ای در شان حضرت علی (ع) نازل کرد و فرمود: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ» (1) (و از مردم کسى است که جان خود را در برابر خوشنودى‏ هاى خدا مى ‏فروشد و خدا بر بندگان مهربان است.)

البته حضرت علی (ع)، می دانستند که ممکن است در حالی که وانمود می کنند رسول اکرم (ص)، هستند، ممکن است کشته شوند. امّا با این حال، لباسهای پیامبر (ص) را پوشیدند و در بستر ایشان خوابیدند. خود ایشان فرمودند: «با جان خودم از کسی نگهدارى کردم، که بهترین راه روندگان بر ریگهای زمین بود و بهترین کسى بود که بیت عتیق و حجر الاسود را طواف کرد. پیامبرى از سوى خدا که ترسید از اینکه درباره او نیرنگ کنند، پس خداوند صاحب احسان، او را از نیرنگ نجات داد. رسول خدا در غار در امنیت و حفظ شده در مراقبت  خدا و در پوشش ماند و من همواره آنها را مراقبت کردم و نتوانستند مرا زندانى کنند و من خودم را براى کشته شدن و اسیر شدن آماده کرده بودم.» (2)

همچنین از ابن عباس، مفسر بزرگ قرآن، نقل شده است: «پیامبر خدا (ص) در شبى که به سوى غار مى‏رفت على را در بستر خود خوابانید، ابوبکر آمد و سراغ پیامبر را از او گرفت على (ع) به او خبر داد که او رفته‏ است، ابو بکر پیامبر را دنبال کرد و قریش در آن شب به على نگاه مى‏ کرد و او را مى زد، چون صبح شد ناگهان على (ع) را دیدند و گفتند: محمد کجاست؟ گفت: نمی دانم. گفتند: اینکه از درد به خود مى ‏پیچیدى براى ما غریب بود؛ چون، وقتى محمد را مى ‏زدیم او به خود نمى ‏پیچید ولى تو چنین مى‏ کنى.» (3)

در تایید این روایت، امام سجاد (ع) چنین فرمودند: «کسى که جان خود را به خدا فروخت، علىّ بن‏ ابى طالب (ع) بود» (4)، آنگاه این آیه را خواندند: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ‏»

پی نوشت:

1. بقره: 207

2. حسکانی، عبید الله بن عبد الله، سیماى امام على علیه السلام در قرآن / ترجمه شواهد التنزیل - قم، چاپ: اول، 1381 ش، ص 57؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث 3/5، تولید موسسه نور

3. همان، صص 54-55؛ به نقل از همان.

4. همان، ص 57؛ همان.