تـــــقــوای دل

یکی از ویژگی های مهم آدمی ، کسب علم و معرفت اوست. پایه و اساس زندگی بشری بر مبنای علم و معرفت بنا شده و در صورتی که انسان از علم و معرفت بهره ایی نداشته باشد ؛ اطلاق زندگی انسانی شایسته او نبوده و او صرفاً از زندگی حیوانی برخوردار است. علی(علیه السلام) فردی است که عنوان زندگی انسانی شایسته لحظه لحظه عمر او بوده و پیامبر او را به عنوان باب علم معرفی کرده است و به فرزندش فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: تو را به ازدواج کسی در می آورم که اسلامش از همه قویتر و حلمش از همه با عظمت تر و در علم از همه عالم تر است.

امام علی (علیه السلام) دارای آگاهی های غیبی بسیار بود که به برخی از آنها در ادامه اشاره خواهیم کرد . او از مردم می خواست که پیش از آنکه رخت از میان آنان بربندد پرسش های خود را مطرح کنند؛ «پس از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست بدهید...» ( نهج البلاغه ، خطبه 93 )

امام علی (علیه السلام)درباره آگاهی خود از تاریخ بشر و فلسفه و عوامل آن در وصیت نامه خود به فرزندشان چنین می گوید: « فرزندم اگر چه من به اندازه تمام بشر عمر نکرده ام ، اما در کردار آنها نظر افکندم و در اخبارشان اندیشیدم و در آثارشان سیر کردم تا آنجا که گویا یکی از آنها شده ام بلکه با مطالعه تاریخ آنان گویا از اول تا پایان عمرشان با آنان بوده ام » (نهج البلاغه ، نامه 31 ).

علی(علیه السلام)دارای علوم و آگاهی بسیاری بود که جز معدودی از یاران او کسی شایستگی دریافت آنها را از او نداشت فقط اشخاصی نظیر میثم تمار، کمیل بن زیاد و اویس قرنی می توانستند با گوشه هایی از اسراری که علی در سینه داشت آشنا شوند.« آگاه باشید که من اینگونه اسرار را به کسی که مورد اطمینان است ابلاغ می نمایم.»(همان، خطبه 175 )

عواملی که باعث شد علی (علیه السلام) همه مردم را از علوم خود آگاه نسازد:

1. کم ظرفیتی اکثریت مردم که توانایی پنهان نگاه داشتن اسرار پشت پرده طبیعت را نداشتند. او دریای از دانش را در وجود خود جمع کره بود که برای ابراز آن افراد لایق را پیدا نمی کرد؛ گاه به سینه خود اشاره کرده می فرمود: در اینجا علم فراوانی است که اگر اشخاصی را پیدا می کردم که لایق حمل آن می بودند ابرازش می کردم.

2. نگرانی او از اینکه مردم گمان کنند او دارای مقام نبوت است در حالیکه این مقام اختصاص به پیامبر دارد؛« سوگند به خدا اگر بخواهم درباره خروج و دخول و همه شوون زندگی به هر یک از شما خبر می دهم، ولی می ترسم درباره من به جهت مقایسه با رسول خدا کفر بورزید.» ( همان، خطبه 175 )

3. اگر برخی افراد از آینده خود باخبر شوند به گونه ای عمل خواهند کرد که خلاف مصالح حیاتی آنها خواهد بود ؛ برای مثال اگر بدانند آینده آنان نامطلوب خواهد بود دچار یأس و ناامیدی خواهند شد و یا اگر پی به موفقیت خود برند دست از کار و کوشش خواهند کشید. از همین جاست که علی (علیه السلام)می گوید نمی تواند همه حقایق را بر زبان جاری سازد.« بلکه من در علمی غوطه ورم که اگر آن را بر زبان بیاورم مانند طناب آویزان در چاه عمیق مضطرب خواهید گشت. » ( همان ، خطبه 5 )

اخبار غیبی ذکر شده در نهج البلاغه

1. بصره در آب غرق خواهد شد .( خطبه 13)

2. حوادث بسیار شدید به سراغ کوفه خواهد آمد. ( خطبه 47)

3. پس از من مردی گلوگشاد و شکم برآمده بر شما پیروز می شود که دستور می دهد تا بر من ناسزا بگویید و از من تبری جویید ( خطبه 57 ) مراد از این شخص معاویه بن ابی سفیان است.

4. خوارج در کنار رودخانه کشته خواهند شد در حالیکه فقط ده نفر از نجات پیدا خوهند کرد که از یاران علی نیز بیش از ده نفر شهید نخواهد شد.(خطبه 59)

5. همه خوارج در نهروان کشته نخواهند شد بلکه گروهی از آنان باقی می مانند که یکی پس از دیگری خروج خواهند کرد و پایان کار آنها دزدی و راهزنی خواهد بود.( خطبه6)

6. امت اسلامی از مروان بن الحکم و فرزندش شرارت ها خواهد دید.( خطبه 73 )

7. بنی امیه مدت کوتاهی از دنیا بهره مند شده و سپس همه آنها را از دست خواهند داد.( خطبه 87، 98، 192، 105 )

8. مردی گمراه در شام عربده خواهد کشید و پچه های خود را در اطراف کوفه نصب خواهد کرد.(خطبه 101، 138) مراد از این شخص عبدالملک مروان است.

9. بصره در انتظار مرگ سرخ و گرسنگی و قحطی خواهد بود.(خطبه 102)

10. زمانی می رسد که اسلام از دلها برون می رود مانند آبی که از گرداندن کاسه بر زمین می ریزد. (خطبه 103، 147)

11. مغول ها حمله و تاخت و تاز کرده و خونریزی ها به راه خواهند انداخت.(خطبه 128 )

12. حضرت مهدی ظهور خواهد کرد. (خطبه 138)

حضرت در نامه 31 نهج البلاغه وظیفه ما را در برابر علم روشن ساخته و می فرمایند بدان محبوب ترین چیزی که از وصیت من باید به آن عمل کنی در درجه اول تقوای الهی و پروا از خداست و در مرتبه بعد به آنچه خدا بر تو واجب نموده است اکتفا کن یعنی اگر همّت لازم و نیت پاک و وقت کافی برای تحقیق نداری و یا وسایل و امکانات، فراهم نیست نباید به دنبال کنجکاوی بروی . آنچه واجب نموده این است که عقاید اصلی و اساسی را حتماً فرا گرفته و ضروریات دین را به خوبی بیاموزد ولی اموری افزون بر این که در توان شما نیست و شرایط آن را ندارید بر شما واجب نیست و نباید آن را دنبال کنید که موجب خسران و انحراف است.

منابع:

1. نهج البلاغه ترجمه دشتی

2. انسان الهی ، عبدالله نصرتی، نشر فرهنگ اسلامی

3. پند جاوید جلد1، استاد محمد تقی مصباح یزدی، موسسه موزشی پژوهشی امام خمینی